گهوارهٔ دریایی یا کیتون، نوعی جانور آبزی ابتدایی است. این جانوران رده چندلاکه‌ای‌ها را تشکیل می‌دهند و این رده ۹۰۰ تا ۱۰۰۰ گونه را در بر می‌گیرد.
گهواره دریایی جانوری است از شاخهٔ دوسوئیان (Bilateria)، زیرفرمانروی پُریاختگان جانوری (Metazoa) از ردهٔ چندلاکه ای ها (Polyplacophora). رده چندلاکه‌ای‌ها پیش از این «دوعصبیان» (Amphineura) نامیده می‌شد.
نام کیتون از یونانی آمده و خود آن وام‌واژه‌ای است از زبان‌های سامی که ریشهٔ آن به سومری می‌رسد و به معنی و هم‌ریشه با همان واژه کتان است.
صدف گهواره‌های دریایی از هشت صدف جداگانه تشکیل شده که در لبه‌های جلو و عقبشان هم پوشانی دارند و با این وجود در حرکت به خوبی با یکدیگر جفت‌وجور هستند. این صدف‌ها حفاظت خوبی برای این جانوران هستند و زمانی که هر یک از آنها ناچار شود از لایه‌های پایینی آب بیرون بیاید این صدف‌ها به گونه‌ای جمع می‌شوند که گهوارهٔ دریایی شکلی توپ‌مانند به خود می‌گیرد. صفحه‌های صدفی آنها را سازه‌ای احاطه کرده که اصطلاحاً «کمربند» نامیده می‌شود.
لیسه حلزونی بی‌صدف است.
این جانور متعلق به زیرردهٔ راست‌شکم‌پایان (Orthogastropoda) و بالاراستهٔ دگرآبششان (Heterobranchia)، راستهٔ شش داران (Pulmonata) است.
خرگوش دریایی یکی از نرمتنان دریایی است.
این جانور بی‌صدف از ردهٔ شکم‌پایان است و ۳ هزار گونهٔ توصیف‌شده دارد. ویژگی خرگوش های دریایی رنگ‌های غیر عادی و ریخت‌های شگرف آنها است.
خرگوش دریایی متعلق به زیرردهٔ راست‌شکم‌پایان (Orthogastropoda) و بالاراستهٔ دگرآبششان (Heterobranchia) است.
نرمتنان برای اولین بار در دریا ها تکامل یافته و حدود 600 ملیون سال با تغییرات دریاها خودشان را تطبیق داده اند. بنابراین تعجب آور نیست که بیشترین گوناگونی دریایی را تشکیل می دهند. نرمتنان به طور کلی بیشترین تنوع مورفولوژیکی را نسبت به سایر گونه ها، از جمله بندپایان، نشان می دهند.
درحالیکه بسیاری از حیوانات دریایی اسکلت خارجی تولید می کنند، معمولا تنها موجودی که از خانواده نرم تنان اسکلت خارجی تولید میکند "صدف های دریایی" می باشند. اکثریت نرمتنان تشکیل دهنده صدف متعلق به طبقات شکم پایان و دوکفه ای ها هستند. سه کلاس صدف دیگر عبارتند از ناوپایان، کیتون ها و تک لاکه ای ها. بعضی از گونه های سرپایان نیز صدف تشکیل می دهند، از جمله ملوانک که صدف معروف "Nautilus Chamber" را تولید می کند. هر چند برخی از سرپایان مانند اختاپوس و ماهی مرکب تنها پوسته داخلی کوچک تشکیل می دهد.
برخی از صدف های دریایی گوشتخواران هستند، برخی گیاهخواران سختگیرانه هستند، بعضی دیگر مرده خوار یا به صورت انگلی از همسایگان خود تغذیه می کنند؛ دو کفه ای ها، اکثراٌ به صورت فیلترکننده های کم تحرک هستند ، اما برخی از آنها شکارچی هستند. نرمتنان دریایی، می خزند، تونل می زنند، شناور هستند یا شنا می کنند. آنها در گل و لای، شن و ماسه، شن های مرجانی، سنگ، پوسته، سطوح جزر و مدی یا خزه زار خانه های خود را تشکیل می دهند.
بیش از 160 گونه مختلف هشت پا وجود دارد که به دو گروه بزرگ تقسیم شده اند. دسته "Cirrata" که بازو های آنها توسط یک لایه پوست نازک به هم چسبیده است و در عمق بین 1000 تا 24000 فوت زندگی می کنند، و دسته "Incirrata" که ساکنان آبهای عمیق وغیرقابل نفوذ هستند. دسته ای از هشت پا ها، که به نام Cirrata شناخته شده هستند می توانند باله های خود را برای تعادل و نیروی محرکه شبیه به یک ماهی استفاده کنند. بنابراین آنها ممکن است باله های خود را به شکل قیف در بیاورند و با استفاده از ترکیب آنها، جهت خود را کنترل نمایند. اصلی ترین بخش حرکتی جانور این است که از طریق بازوهای خود به خزیدن و شنا می پردازد. این اجازه می دهد تا هشت پا با استفاده از مکنده ها خود که در بازو ها وجود دارد به احساس و شکار کردن هر نرمتن و یا مواد غذایی که به آنها تماس پیدا کند بپردازد. با این حال، برای مسافت ها طولانی، همه هشت پا ها توانایی منحصر به فردی دارند که از طریق حفره های گودالی خود آب را به گردش در بیاورند. در حالی که این کار در درجه اول برای دستگاه تنفس و دفع مواد زائد استفاده می شود همچنین برای نقل و انتقال سریع نیز استفاده می شود. علاوه بر فراهم کردن سرعت حرکت هشت پا، استفاده از این توانایی برای تمیز کردن بازوها و دفع آفات نیز دیده شده است.
هشت پا دارای یک تیغه تیز است که آن را برای شكستن پوسته ها و تزریق سموم و مایعات هضمی به حلزون های صدف دار و صید های دیگر مورد استفاده قرار می دهد.
نگه داری از هشت پاها به علت حساس بودن آنها و همچنین طول عمر کوتاه آنها به عنوان یک حیوان خانگی بسیار دشوار است دشوار است و توصیه نمی شود. نگهداری آنها در اسارت می تواند بسیار چالش یرانگیز باشد باشد چون آنها هوش بسیار زیادی دارند و همچنین توانایی آنها در فرار از اسارت بسیار زیاد است.
حلزون ها
حلزون دریایی یک نام عمومی برای حلزون هایی است که به طور معمول در دریای زندگی می کنند. شکم پایان طبق طبقه بندی نیز شامل حلزون هایی است که در زیستگاه های دیگر زندگی می کنند، مانند حلزون های زمینی و آب شیرین. بسیاری از گونه های حلزون دریایی خوراکی هستند و به عنوان منابع غذایی توسط انسان ها مورد استفاده قرار می گیرند.
حلزون دریایی یک نوع از شکم پایان با صدف هستند . تنوع در حلزون های دریایی بسیار زیاد است.به دلیل تغییرات بزرگ، تعمیم در مورد تغذیه، تولید مثل، زیستگاه یا سایر صفات حلزون دریایی امکان پذیر نیست. در عوض، خانواده، جنس، و یا گونه های آنها باید ارزیابی شود.
پوسته های بسیاری از گونه های حلزون دریایی مارپیچی هستند. با این حال بعضی ها، دارای پوسته های مخروطی هستند، و این اغلب توسط نام مشترک Limpet نامیده می شود. در یک خانواده غیر معمول، پوسته ی حلزون تبدیل به دو صفحه معلق شده، این خانواده شکم پایان دوکفه ای نامیده می شوند.
پوسته آنها در اشکال و اندازه های مختلف یافت می شود، اما معمولا بسیار کوچک هستند. از آنجا که پوسته های حلزون دریایی قوی و با دوام است در بسیاری از موارد، در فسیل ها یافت می شود.
بره های دریایی نیز به عنوان خرگوش های دریایی شناخته می شوند، تعداد بسیار زیادی از گونه های مختلف که در سراسر آبهای دریایی زندگی می کنند را شامل می شوند. آنها در واقع نوعی از نرمتنان هستند که به نام شکم پایان شناخته می شوند. شکم پایان فقط یک پوسته دارند. بره های دریایی نام خود را از شاخک های بزرگ که شبیه گوش های بزرگ خرگوش هستند، دریافت می کنند. سی هر ها گیاهخوار هستند و معمولا در آبهای کم عمق در مکان های جلبک دار یافت می شوند. به نظر می رسد که برخی از سی هرهای جوان قادر به رسیدن به رسوبات نرم می باشند که با استفاده از شاخک های خود این کار را انجام می دهند. سی هرها دارای حس بویایی بسیار قوی می باشند. آنها می توانند با استفاده از شاخک های خود کمترین بو را حس کنند.
اکثر سی هرها پوسته داخلی دارند، اما برخی گونه ها هیچ پوسته ای ندارند. آنها برای حفاظت از استتار استفاده می کنند. ماهی ها معمولاٌ از سی هرها دوری می کنند؛ زیرا آنها یک ترکیب بسیار سمی به نام آپلیسیاتوکسین دارند که این سم را از جلبک هایی که خورده اند جذب می کنند. پوشش آنها دارای غده های زیادی است که یکی از آن ها زمانی که حیوان دچار استرس می شود، یک ابر از مایع را دفع می کند. رنگ مایع سفید، بنفش یا قرمزاست، که بسته به رنگ رنگدانه هایی که در منبع غذایی جلبک دریایی بوده تفاوت دارد. پوست آنها حاوی یک سم مشابه است که آنها را برای بسیاری از شکارچی ها ناسالم می کند.
سی هرها اغلب به عنوان یک روش برای ریشه کن کردن جلبک ها و سینو باکتری ها ("جلبک های قرمز لجنی") در آکواریوم های ریف استفاده می شوند. اما زمانی که همه جلبک ها و سیانو باکتری ها را خورده اند، اغلب آنها از گرسنگی می میرند.
بالای صفحه
